Tweetrapstestament

Uitzending TROS Radar over testamenten met twee-trapserfstelling (2 maart 2010)

Op maandagavond 1 maart 2010 was er een uitzending van het TROS-programma Radar. De uitzending is te bekijken op Tros Radar doch ook via de website www.uitzendinggemist.nl . In die uitzending werd aandacht besteed aan de erfbelasting die langstlevenden moeten betalen over het erfdeel van hun eventuele kind(eren). Langstlevenden die na de dood van hun echtgenoot(ote) geconfronteerd worden met deze belasting willen/kunnen deze niet altijd direct opbrengen.

In de uitzending deden de notarissen Schols en Schols (beide hoogleraar in Nijmegen en gespecialiseerd in erfrecht) de suggestie om in zulke gevallen een zogenoemd tweetrapstestament te laten opmaken door de notaris. Hiermee wordt de betaling van de belasting over het erfdeel van de kinderen uitgesteld tot na het overlijden van de langstlevende.Voor de goede orde merk ik echter tevens op:

Door de tweetrapsmaking worden de kinderen bij het eerste overlijden impliciet onterfd. Kinderen kunnen een beroep doen op hun legitieme portie.
Bij uw beider overlijden zal normaliter meer erfbelasting zijn verschuldigd. Dit effect wordt versterkt bij inflatie en toename van het vermogen. Alleen bij intering op het vermogen door consumptie en schenking naar evenredigheid van de nalatenschap en het eigen vermogen kan dit effect minder sterk optreden.
De hiervoor vermelde aandachtspunten kunnen bij een testament inhoudende wettelijke verdeling met varianten worden vermeden. Alsdan is wel reeds bij het eerste overlijden (enige) erfbelasting verschuldigd.
Bij een testament inhoudende wettelijke verdeling wordt normaliter bepaald dat in een aantal gevallen (bijvoorbeeld opname langstlevende in een verzorgingstehuis) de erfdelen eerder moeten worden uitbetaald. Bij een tweetrapserfstelling is dit in beginsel niet het geval.

Achtergrond bij het item volgens Tros Radar:

Successierecht ofwel erfbelasting: een uitleg: Gepubliceerd op 01-03-10

"Erfbelasting, oftewel successierecht, is een van de meest gehate belastingen van Nederland. Vooral mensen met een huis en spaargeld, ontkomen er niet aan. Ook al weten de meeste mensen dat successierecht betaald moet worden, toch komt de aanslag van de belasting vaak als een onaangename verrassing.

Versterf-erfrecht

De hoogte van het successierecht is afhankelijk van hoeveel u nalaat en aan wie. Dat kunt u in een testament laten vastleggen. Heeft u geen testament, dan geldt het ?versterf-erfrecht?. U laat bij uw overlijden uw hele bezit na aan uw partner, als u die heeft. Als er kinderen zijn, dan hebben zij ook recht op een erfdeel. Heeft u geen partner of bent u niet met uw partner gehuwd, dan geldt in de regel dat uw erfenis naar uw familie gaat bijvoorbeeld naar uw ouders, broers of zussen.

Een voorbeeld:
Stel een man en een vrouw hebben 2 kinderen. De man overlijdt. Hun eigendommen (huis, auto, spaargeld) hebben een waarde van 300.000 euro. De helft van dit n bedrag is van de vrouw omdat ze in gemeenschap van goederen getrouwd zijn. De andere helft is eigenlijk de erfenis, 150.000 euro dus.

Dit bedrag wordt gedeeld door 3: een deel voor de vrouw, een deel voor kind 1 en een deel voor kind 2. De vrouw krijgt dus de helft van de bezittingen en een ?kindsdeel?, zoals dat heet.

De vrouw krijgt dus 150.000 + 50.000 = 200.000 euro

Elk kind heeft recht op 50.000 euro.

Langstlevende testament

Echter, de kinderen krijgen dit geld nog niet. Sinds 1 januari 2003 is namelijk het erfrecht drastisch gewijzigd. Vóór 2003 was het mogelijk dat kinderen hun erfdeel bij de langstlevende ouder konden opeisen. Het gevolg was dat als u als langstlevende alleen ?stenen? erfde, u dus uw huis moest verkopen om het kind zijn erfdeel te geven. Om deze situatie te voorkomen, moesten mensen een testament maken. Een zogenaamd ?langstlevende testament?. In dit testament staat dat de langstlevende goed verzorgd achter blijft. De kinderen krijgen hun erfdeel nog niet, ze krijgen het erfdeel alleen op papier. Een vordering over het erfdeel dus.

Het erfrecht sinds 2003

Sinds 2003 is dit ?langstlevende testament? een wet geworden. De langstlevende hoeft zich geen zorgen te maken en de kinderen krijgen een ?tegoedbon?.
Wilt u het anders regelen, dan kan dat. Sinds de wetswijziging is het mogelijk om maatwerk te leveren. De notaris is niet meer aan handen en voeten gebonden, alles is mogelijk. Dat moet u dan wel laten vastleggen in een testament.
Wilt u bijvoorbeeld niet dat de 'koude kant' van de familie erft, dan kunt u dit in een testament laten vastleggen. Alles is mogelijk, maar dan moet u wel naar de notaris. U kunt er veel geruzie mee voorkomen.

Successierecht, oftewel erfbelasting.

Of u nu wel of geen testament heeft, afhankelijk van de hoogte van uw nalatenschap betalen uw erfgenamen successierecht. Sinds 1 januari 2010 is de Successiewet gewijzigd. Successierecht heet voortaan 'erfbelasting'. Het aantal groepen dat erfbelasting moet betalen, is teruggebracht naar twee. De 'nabijen', dus partners, kinderen en kleinkinderen, en de 'overigen', dus ooms en tantes, nichten en neven etcetera. De tarieven die de twee groepen aan erfbelasting moeten betalen, zijn verlaagd. Zo is het is het toptarief van 68% verlaagd naar 40%. Verder is de vrijstellingen die de 2 groepen hebben, dus het deel van de erfenis waar u géén belasting over hoeft te betalen, verhoogd.

Terug naar ons voorbeeld.

Mevrouw erft 150.000 euro. Zij heeft een vrijstelling van 600.000 euro, dus hoeft geen belasting te betalen. De kinderen krijgen elk een vordering van 50.000 euro. Ieder kind heeft een vrijstelling van 19.000 euro. Zij moeten dus over 31.000 euro belasting betalen. Tot 118.000 euro betalen ze 10% belasting. Erven kinderen meer dan 118.000 euro, dan betalen ze over dat bedrag 20% belasting. In ons voorbeeld erven de kinderen minder dan 118.000 euro. Ze betalen over 31000 euro successierecht, 10%. Dat is dus 3100 euro.
Het kan zijn dat u in uw testament een renteconstructie laat opnemen. Door die renteconstructie kan het te betalen successierecht hoger, of lager uitvallen.

De ouder betaalt

Wat veel mensen niet weten, is dat als u geen testament heeft en het versterferfrecht geldt, of als u een 'oud' langstlevende testament heeft, de langstlevende de belasting betaalt voor de kinderen. Zij moeten belasting betalen over de vordering van de kinderen. Dit klinkt vreemd. Immers, de kinderen krijgen nog niks, alleen iets op papier. En toch moet er al belasting betaald worden.

Dit is ook meneer Nab overkomen. Zijn vrouw is op 5 januari 2010 overleden. Hij verwacht nu een aanslag van de belasting van zo?n 3000 euro. Successierecht dat hij moet betalen voor het erfdeel van zijn kinderen. Gelukkig heeft meneer Nab spaargeld en kan hij dit bedrag betalen. Maar mensen die géén spaargeld hebben, kunnen hierdoor in problemen komen. Zij moeten een lening afsluiten om aan hun betalingsverplichting te kunnen voldoen. En dat is voor deze mensen, vlak na het overlijden van een dierbare, erg wrang.

Twee-traps testament

Het is mogelijk om ervoor te zorgen dat de langstlevende géén successierecht betaalt over de vordering van de kinderen. Maar dan moet u wel een testament laten maken. Door middel van bijvoorbeeld een twee-traps testament kunt u de kinderen in de wachtkamer zetten. Heel simpel gezegd erft u als langstlevende alles, maar de kinderen hebben nog wel rechten. Als uw erfdeel minder waard is dan 600.000 euro, dan betaalt u geen successierecht. De kinderen betalen pas als ook u komt te overlijden. Op het moment dat ze ook daadwerkelijk hun erfdeel ontvangen en ook de successierechten kunnen betalen.

Terug naar ons voorbeeld.

Meneer overlijdt, mevrouw erft 150.000 euro. Zij betaalt geen successierecht.

Na haar overlijden, erven de kinderen twee 'pakketjes', een 'pakketje' van de vader van 150.000 euro en een 'pakketje' van de moeder van 150.000 euro. Deze pakketjes moeten ieder gedeeld worden door twee omdat er twee kinderen zijn. Elk kind erft 75.000 euro van elke ouder. Ze hebben van elk erfdeel een vrijstelling van 19.000 euro.

Elk kind betaalt dus over 75.000 euro - 19.000 euro = 56.000 euro belasting. Dit is minder dan 118.000 euro, dus ze betalen 10%. Dat is 5600 euro. Ze betalen dit bedrag over het erfdeel van de vader en hetzelfde bedrag over het erfenis van de moeder. In totaal dus 11200 euro.

Ook hier geldt weer dat afhankelijk van renteconstructies die u heeft laten vastleggen in een testament, de belasting hoger of lager uit kan vallen.

Kritiek

Volgens de broers Freek en Bernard Schols, beide hoogleraar aan de universiteit van Nijmegen en deskundigen op het gebied van erf- en successierecht, is dit twee-traps testament een goede oplossing om de langstlevende te ontzien.

Immers, op deze manier hoeven ze niet na het eerste overlijden successierecht te betalen voor de kinderen. Eigenlijk vinden de broers dat de Successiewet die sinds 1 januari 2010 geldt, alleen hier en daar wat gaten heeft gedicht. Want waarom is het niet zo in de wet geregeld dat je pas na het tweede overlijden successierecht betaalt? Nu is dat alleen te regelen met behulp van een testament. Het zou dus niet verkeerd zijn als de nieuwe successiewet goed geëvalueerd wordt en wellicht aangepast.

Naar de notaris

Een nadeel van een twee-traps testament is wel, dat de kinderen dan uiteindelijk, dus na het tweede overlijden, méér successierecht betalen. Toch wordt dit als minder vervelend ervaren als dat men moet betalen ná het eerste overlijden. Het punt is dat veel mensen niet op de hoogte zijn van de fiscale gevolgen van de wijzigingen in zowel het erfrecht in 2003 als de successiewet in 2010. Het is verstandig om het testament te laten controleren. Vooral als u jaren geleden een testament heeft laten maken en de gezinssituatie veranderd is. Dan moet u uitzoeken of uw testament nog wel aan uw eisen voldoet. De stap naar de notaris is wellicht een grote stap. Maar het u kunt er geld mee besparen en misschien nog wel belangrijker, ruzie mee voorkomen."

Bron: Tros Radar, 1 maart 2009