Erfrecht per 1 januari 2003

Situatie vroeger

Daan Jutkens is 55. Hij is in gemeenschap van goederen getrouwd en heeft drie kinderen. Zijn hypotheek is afbetaald en op zijn 58e kan hij met vervroegd pensioen. Op een zomerse zaterdag botst een vrachtwagen frontaal tegen zijn auto. Daan overlijdt plotseling.
Daan Jutkens had geen testament. Vanwege de gemeenschap behoort de helft van het vermogen aan de vrouw. De andere helft vormt zijn nalatenschap. Die moet worden verdeeld tussen de vrouw en de kinderen.
De kinderen - die alle drie op eigen benen staan - eisen hun erfdeel op. Hun moeder moet het huis verkopen, om de erfdelen aan de kinderen te kunnen uitkeren. Ze heeft geen eigen inkomen. Met haar deel van de erfenis kan ze net een kleine flat betalen.

Situatie nu

Ook in de nieuwe situatie hebben Daans vrouw en kinderen recht op hun deel van de erfenis volgens de bovenstaande 'oude verdeelsleutel'. Volgens de 'wettelijke verdeling' komt de hele nalatenschap van Daan nu aan zijn vrouw toe. Zij krijgt alles wat tot Daans erfenis behoort, inclusief eventuele schulden. In haar geval betekent dit dat zij het huis niet hoeft te verkopen om de kinderen hun erfdeel uit te keren.

In de nieuwe situatie krijgen de kinderen een vordering op hun moeder ter grootte van hun erfdeel. Dat wil zeggen dat het erfdeel van hun vader pas wordt uitgekeerd als hun moeder dat zelf ook wil of nadat hun moeder is overleden. Een rentevergoeding vindt plaats als de inflatiegevolgen moeten worden gecorrigeerd. Maar ook deze rente wordt pas betaald nadat hun moeder is overleden.

Het grote verschil is dus dat de kinderen geen wettelijk recht meer hebben op directe uitkering van hun erfdeel. Hun moeder kan wel het erfdeel aan de kinderen uitbetalen als zij dat zelf wil. Als moeder de wettelijke verdeling niet wenst, kan zij deze binnen drie maanden na het overlijden van haar man bij de notaris ongedaan maken. In dat geval moet zij samen met de kinderen de nalatenschap van Daan verdelen.

Waarom de verandering?

De gedachte achter de wettelijke verdeling is ervoor zorg te dragen dat op deze manier de overgebleven echtgenoot materieel zoveel mogelijk op dezelfde manier kan doorleven. De pijnlijke situatie van kinderen die hun erfdeel opeisen wordt daarmee vermeden.

Wat kunt u doen?

Het nieuwe systeem van de wettelijke verdeling is gebaseerd op het zogenoemde versterf-erfrecht zoals dat wordt geregeld in het Burgerlijk Wetboek. Het erfrecht omvat een basisverzorging voor de langstlevende echtgenoot.  Aanvullende regelingen zoals voogdij blijven óók onder het gewijzigde erfrecht spelen.

(bron: www.notaris.nl aangepast)