Erfrecht en nationaliteit

Nicole is op vakantie in Turkije en komt de man van haar dromen tegen: de stoere Suman. Na een heftige vakantieromance besluiten zij in Nederland in het huwelijksbootje te stappen. Negen jaar na zijn komst naar Nederland komt Suman in Nederland te overlijden. De Nederlandse notaris die met de afwikkeling van de nalatenschap in Nederland belast is, heeft na te gaan welk recht op de vererving toepasselijk is.

Inleiding

Ieder land heeft zijn eigen regels van erfrecht. Bij meerdere nationaliteiten is het daarom van belang te weten welk recht van toepassing is op de vererving van het vermogen. Dat is ook van belang indien een testament wordt opgemaakt. Op 1 oktober 1996 trad in Nederland het Erfrechtverdrag in werking, welk verdrag regelt welk recht van toepassing is op de erfopvolging. In dit verdrag worden voorschriften gegeven die in internationale gevallen bepalen van welk land het erfrecht geldt.

Erfrechtverdrag

Als géén rechtskeuze is gemaakt of als de gemaakte rechtskeuze ongeldig blijkt te zijn, bepalen de regels van het Erfrechtverdrag welk recht op de nalatenschap van toepassing is. Daarbij worden twee situaties onderscheiden:

1. De erflater heeft op het moment van overlijden zijn gewone verblijfplaats in het land van zijn nationaliteit. In dit geval is direct duidelijk welk erfrecht geldt. De regel van de gewone verblijfplaats en de nationaliteitsregel verwijzen beide naar hetzelfde recht. Niet van belang is of de erflater nog een andere nationaliteit heeft.

2. De erflater heeft op het moment van overlijden zijn gewone verblijfplaats in een ander land dan dat van zijn nationaliteit. Voor deze situatie geeft het Erfrechtverdrag twee hoofdregels:

a. De erflater heeft direct vóór zijn overlijden vijf of meer jaren achtereen zijn gewone verblijfplaats gehad in een ander land dan het land van zijn nationaliteit. Dan geldt het erfrecht van het land van zijn verblijfplaats;

b. De erflater heeft direct vóór zijn overlijden minder dan vijf jaren achtereen in een ander land dan dat van zijn nationaliteit verbleven. Dan geldt het recht van het land van zijn nationaliteit.

Uitzondering op de hoofdregels: de "nauwere band"

De hoofdregels wijzen aan welk erfrecht normaal gesproken van toepassing is. Soms wordt een uitzondering op die hoofdregel gemaakt. Dat is het geval wanneer de erflater een nauwere band had met een ander land dan de hoofdregel aanwijst. Zo’n band kan economisch, maar ook bijvoorbeeld cultureel of emotioneel zijn. Of van zo’n band sprake is, wordt van geval tot geval nagegaan aan de hand van de concrete omstandigheden. Wordt zo’n nauwere band geconstateerd, dan geldt het erfrecht van het land waarmee de erflater die nauwere band had. Daarnaast is een rechtskeuze mogelijk ter vermijding van deze problemen.

Rechtskeuze

Terug naar Suman. Doordat Suman langer dan vijf jaar zijn gewone verblijfplaats in Nederland had is volgens de hoofdregel het Nederlandse erfrecht van toepassing. Zou Suman bijvoorbeeld vier jaar na zijn emigratie zijn overleden, dan zou het Turkse erfrecht van toepassing zijn. Indien zou blijken dat Suman een sterke culturele of emotionele band met Turkije had, is eventueel volgens de uitzondering op de hoofdregel eveneens het Turkse erfrecht van toepassing. Om onduidelijkheden te voorkomen had Suman zijn rechtskeuze in een testament kunnen vastleggen.