Naamrecht

In zijn paspoort stond als naam Frank Mulder vermeld. Wonderlijk werd het toen Frank zich opeens Frank de Vries noemde. Wat zou er aan de hand zijn met Frank?

Inleiding

Tot 1 januari 1998 was het naamrecht strak geregeld. De kinderen kregen de achternaam van hun vader. Getrouwde vrouwen hadden de bevoegdheid de naam van hun echtgenoten te gebruiken, eventueel gevolgd door hun eigen achternaam. Met ingang 1 januari 1998 zijn de regels grondig gewijzigd; liefhebbers van stambomen hebben het vanaf die tijd knap lastig gekregen.

Achternaam kinderen

Thans kunnen ouders kiezen welke achternaam hun kind zal dragen. De keuze is eenmalig en geldt voor alle volgende kinderen in het gezin. Om de keuze officieel te maken moeten de ouders samen naar de burgerlijke stand gaan om aangifte te doen. Leggen de ouders niet vóór of bij de aangifte van de eerstgeborene samen een verklaring af, dan krijgt het kind en al hun volgende kinderen automatisch de achternaam van de vader.

Heeft een kind alleen familierechtelijke betrekkingen met de moeder dan krijgt het kind de achternaam van de moeder. Wordt het kind door de vader erkend, dan behoudt het eveneens de achternaam van de moeder, tenzij de moeder en de 'erkenner'/vader gezamenlijk verklaren dat het kind de achternaam van de vader zal hebben.

Wordt een kind geadopteerd dan kiezen de adoptief ouders de achternaam van één van hen beiden. Voorwaarde is wel dat het hun eerste kind is. De naamskeuze vindt plaats tijdens de adoptie bij de rechter. Wordt een kind erkend of geadopteerd als het kind 16 jaar of ouder is, dan kiezen niet de ouders maar het kind zelf de achternaam.

Naam echtgenoten en geregistreerde partners

Echtgenoten en partners die hun relatie hebben laten registreren bij de burgerlijke stand (geregistreerde partners) mogen elkaars achternaam gebruiken. Voor dat gebruik zijn drie mogelijkheden:

• eerst de eigen naam, gevolgd door de naam van de partner;
• eerst de naam van de partner, gevolgd door de eigen naam;
• de naam van de partner in plaats van de eigen naam.

Voor het echtpaar de heer Jansen en mevrouw Smit bestaan de volgende vier alternatieven:

• de heer Jansen-Smit en mevrouw Smit-Jansen
• de heer en mevrouw Jansen-Smit
• de heer en mevrouw Smit-Jansen
• mevrouw Jansen en de heer Smit

Naamswijziging

Daarnaast bestaat de mogelijkheid de achternaam officieel te wijzigen. Het verzoek wordt bij het Ministerie van Justitie ingediend. Alleen in bepaalde gevallen wordt zo’n verzoek toegewezen. Ik noem als voorbeeld de mogelijkheid de achternaam te veranderen in die van de (andere) verzorger, wijziging van een niet-Nederlandse achternaam of het toevoegen van de achternaam van de moeder als deze naam is uitgestorven of dreigt uit te sterven. Voorts kan worden gedacht aan het wijzigen van veel voorkomende namen en van eventueel onwelvoegelijke achternamen.

Daarnaast kunnen via de rechtbank voornamen officieel worden gewijzigd.